«Կամուրջ» գրական-մշակութային, հասարակական կազմակերպության նախաձեռնությամբ, ՀԿ նախագահ, բանաստեղծուհի Անահիտ Բոստանջյանի հրավերով մի քանի օր Թբիլիսիում էր գտնվում ամերիկահայ ճանաչված գրականագետ, մատենագետ, թարգմանիչ (թարգմանում է անգլերենից և արաբերենից հայերեն և հակառակը), հրապարակախոս, ազգային-մշակութային-հասարակական եռանդուն գործիչ Հոգսեփ Նալբանդյանը:

Նրա առաջին հանդիպումը թբիլիսահայ հասարակայնության հետ տեղի ունեցավ Վիրահայոց թեմին կից գործող «Հայարտուն» Կրթա-մշակութային և Երիտասարդական Կենտրոնում, մի քանի օր առաջ՝ հոկտեմբերի 6-ին: Օրը խորհրդանշական էր, մանավանդ այն առումով, որ քաղաքը նշում էր իր ավանդական տոնը՝ Թբիլիսոբան, և հեռավոր ԱՄՆ-ից ժամանած մեծարգո հյուրի այցը Վրաստանի մայրաքաղաք՝ թե՛ հյուրի, թե՛ հյուրենկալների համար, ասես ավելի ընդգծելի դարձրեց Թբիլիսիի՝ դարեր շարունակ ջերմ ու հյուրընկալ դիմագիծը:

Երեկոն, որը կայացավ «Հայարտան» Գալուստ Գյուլբենկյան սրահում, բացեց Կենտրոնի համակարգող Լևոն Չիդիլյանը՝ ներկայացնելով օրվա խորհուրդը: Դահլիճը մեկ րոպե լռությամբ հարգեց նախորդ օրը հողին հանձնած թբիլիսահայ արխիվագետ, մշակութային գործիչ Սարգիս Դարչինյանի հիշատակը:

Այնուհետև խոսքը փոխանցվեց տիկին Բոստանջյանին, որը և վարեց միջոցառումը: Նա ներկայացրեց Հովսեփ Նալբանդյանի կենսագրության և գործունեության ընդհանուր պատկերը, կարևորեց Նալբանդյանի դերը ամերիկահայ (կալիֆոռնիահայ) գրականության, գերազանցապես գրահրատարակչության բնագավառում, ընդգծեց 2005թ. Նալբանդյանի կողմից հիմնադրված «Հովսեփ և Կարոլին Նալբանդյաններ» մատենաշարի նշանակալի դերը վերջին 10 տարիների ընթացքում շուրջ 15, թե՛ Ամերիկայում, թե՛ Հայաստանում հրատարակված մեծածավալ ու արժեքավոր գրքերի գոյության մեջ՝ հատկապես շեշտելով 2012 թ. Հ. Նալբանդյանի կողմից կազմված, խմբագրված և հրատարակված «Հայոց լեզու» և, երեկոյի ժամանակ ներկայացված, Մեսրոպ Մաշտոցի ծննդյան 1650-ամյակին նվիրված «Մեսրոպ Մաշտոց մեծասքանչը» (2013թ.) 688 էջանոց բարձրաճաշակ ժողովածուները:

«Նալբանդյանը ծնվել է 1958թ. Սիրիայի Հալեպ քաղաքում: Բարձրագույն բանասիրական կրթություն ստացել է ԵՊՀ-ում, մագիստրոսի կոչումով: Որպես մանկավարժ, շուրջ 30 տարի աշխատել է Հալեպի, Ալեքսանդրիայի (Եգիպտոս), Լոս-Անջելեսի հայկական ամենօրյա և կիրակնօրյա դպրոցներում: Այնուհետև իրեն նվիրել է գրքին ու գրահրատարակչական գործին, այս ոլորտը համարում է իր կյանքի բաղկացուցիչ մասը, իր էության ու գործելակերպի հիմքը, իր կյանքի նպատակը և պատրաստ է իր վերջին լուման անգամ ներդնել գրքի ծննդյան և տարածման համար, իսկ իրեն՝ Մեսրոպ Մաշտոցի նվիրյալ ժառանգորդը, որը պարտավոր է ծառայել հայոց դպրությանը և գրչությանը, հայոց Ոսկեղենիկին», - իր խոսքում ասաց տիկին Բոստանջյանը՝ այս ամենին հավելելով, որ այս ամենի հավատչյան «Հովսեփ և Կարոլին Նալբանդյաններ» մատենաշարով՝ իր հովանավորությամբ կազմած և հրատարակած 15 ստվարածավալ հոգեզավակներն են՝ մեկը մյուսից բարձրաճաշակ, բովանդակալից ու արժեքավոր թե՛ իրենց ուսուցողական ու ճանաչողական, թե՛ գաղափարական նշանակությամբ: Եվ ամենակարևորը՝ դրանցից 5500-ից ավելին նվիրվել են Հայաստանի Սփյուռքի և Արցախի 1762 ամենօրյա դպրոցներին: Եվ մենք այսօր շատ ուրախ ենք ու հպարտ՝ նման հայապահպան գործի նվիրյալ նման հայորդու մեր քաղաքում, մեր շուրջը տեսսնելու, նրա հետ զրուցելու, նրանից դաասեր առնելու համար»:

Մեսրոպ Մաշտոցին նվիրված Հովսեփ Նալբանդյանի բանաստեղծությունը ներկայացված գրքից ընթերցեց 104-րդ դպրոցի աշակերտուհի Լիզա Թորոսյանը, որից հետո դահլիճում հավաքվածներից շատերը հարցեր ուղղեցին Նալբանդյանին՝ ամերիկահայ գրքին ու դպրոցներին, տարաբնույթ մարտահրավերներով լի արդի դարաշրջանում ազգային ու ազգապահպան չափորոշիչներին, բարեգործական խնդիրներին, Ամերիկա-Հայաստան փոխշփումներին, լեզվին ու մշակույթին, արտագաղթին ու ներգաղթին և արդիական մի շարք այլ կարևոր խնդիրներին վերաբերող:

Հովեսփ Նալբանդյանը սպառիչ ու հանգամանալից, համոզիչ պատասխաներ տվեց բոլոր հարցերին, հնարավորինը որոշակի ներկայացնելով լոսանջելեսահայ գաղութի նկարագիրը՝ տարբեր դիտանկյուններից: Նա ընդգծեց իր խմբագրած և հրատարակած «Լույս» հանրագիտարանային 6 հատորների դերակատարումը մեր հոգևոր կյանքում, կարևորեց ազգային բարերարների մասնակցությունը գրքերի հրատարակման և, հատկապես, տարածման գործընթացում՝ խրախուսելով նրանց ավելի գործուն մասնակցություն ցուցաբերել գրքի պահպանման գործում՝ Սփյուռքի տարբեր հատվածներում: «Գիրքն է մեր հոգու լույսը, գիրքն է իմացության բանալին, գիրքն է կյանքի դպրոցը, մեր հացը հանապազորյա, մեր հոգու սնունդը», - ընդգծեց նա: Նալբանդյանը շնորհակալություն հայտնեց Վիրահայոց թեմին՝ ի դեմս Վազգեն եպիսկոպոս Միրզախանյանի, ինչպես նաև «Հայարտանը» և տիկին Բոստանջյանին, այս հետաքրքիր հանդիպումը կազմակերպելու համար: Նա «Հայարտանը» նվիրեց «Մեսրոպ Մաշտոց մեծասքանչը» ժողովածուն:

Հավելենք, որ «Մեսրոպ մաշտոց մեծասքանչը» գրքի շնորհանդեսը Երևանյան մշակութային հեղինակավոր հաստատություններում (ԵՊՀ, ԵՄՀ, Սփյուռքի նախարարություն...) նշելու առիթով Մայր հայրենիք իր այցի շրջանակներում, նաև Թբիլիսի այցելած մեր ամերիկացի հայրենակցի հետ «Հայարտանը» հանդիպելու համար հավաքվել էին հասարակության տարբեր խավերի ներկայացուցիչներ:

Երեկոն անցավ հարց ու պատասխանի հետաքրքիր, մտերմիկ ու ջերմ, փոխշփման, փոխճանաչողության առումով փոխշահավետ մթնոլորտում ՝ թե՛ հյուրի, թե՛ հյուրընկալների համար:

Անահիտ Աբրահամյան